EDİTÖR MASASI 4 - "Gazze halkını denklem dışı bırakmaya çalışan bütün inisiyatiflere karşıyız"

Editör Masası'na konuk olan Fidan, gündeme ilişkin soruları yanıtladı, değerlendirmelerde bulundu.

Fidan, Gazze'deki ateşkesin uygulanması hakkında, "Şu anda bir sessizlik var. Nadiren de olsa ölümle sonuçlanan saldırılar oluyor İsrail tarafından. Ama şimdilik, şartlara riayet ediliyor gibi gözüküyor. Ama insani yardımların geçişi, çadırların geçişi, iş makinaların geçişi, halkın orada daimi olarak yaşamasını sağlayacak, hayatını yeniden kurmasını sağlayacak, nitelikli insani yardım malzemelerinin transferinde bir takım sorunlar var." ifadelerini kullandı.

Bu sorunların aşılması için diğer bölge ülkeleriyle çalışıldığına değinen Fidan, şunları kaydetti:

"Bu aşamada tekrar ne yapılabilir ona bakacağız. Ama bizim endişemiz şu, dün kamuoyuyla da paylaştım. (İsrail Başbakanı Binyamin) Netanyahu'nun, rehineleri aldıktan sonra, Gazze'de tekrar savaşı başlatması yönünde bir gelişme olabilir. Burada, garantör olan ülkelerin ne türden bir tavır koyma ve yaptırım durumları olabilecek ona bakmak lazım." dedi.

Fidan, ateşkese garantör olan ülkelerin içinde İsrail'e baskı yapabilecek tek ülkenin ABD olduğunu vurgulayarak, yeni yönetimin bu noktaya nasıl yaklaşacağının görüşüldüğünü ifade etti.

- Gazze'nin boşaltılması

Gazze'nin boşaltılması ve Filistinlilerin yerlerinden edilmesine ilişkin soruya, "Bu kabul edilemez bir konu." diyen Fidan, bölge ülkelerinin de aynı reaksiyonu gösterdiğini belirtti.

Fidan, Filistin meselesinin, Filistinlilerin ait olduğu topraklardan sürgün edilip, yerine İsraillilerin getirilmesiyle başladığını hatırlatarak, "Bu bir noktaya geldi, 1967'deki sınırlara dayalı, iki devletli çözümde uluslararası toplum, başta İslam dünyası olmak üzere bir konsensüs gösterdi. Birkaç tane ülkede, İsrail'i tamamıyle tanımama konusunda bir eğilimi var ama genel trend, 67 sınırlarına dayalı, başkenti doğu Kudüs olan bir Filistin devletinin kurulması, egemenliği tamamıyla mümkün olan bir devletin kurulmasıyla bu sorunun büyük oranda çözüleceğine yönelik." diye konuştu.

Fidan, bu genel kabulün İsrail tarafında bulunmadığını, İsrail'in en büyük destekçisi ABD'de de irade olarak bulunmadığını, ancak söylem olarak bugüne kadar var olduğunu vurgulayarak, ABD Başkanı Donald Trump'ın bugüne kadar bazı taahhütleri dile getirmekten çekindiğini kaydetti.

Fidan, Trump'ın iki devletli çözüme ilişkin taahhüt ortaya koyduğunun da görülmediğini vurgulayarak, "Gazze ile ilgili tehcir meselesi hiçbir şekilde ne bölgenin ne de bizim kabul edeceğimiz bir durum değil. Bunu düşünmek bile aslında, kötü. Bunu düşünmek bile abesle iştigal. Tartışmaya açılması bile yanlış." dedi.

Bakan Fidan, ABD'nin, Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkilerin normalleşmesi gibi bir gündemi olduğunun anımsatılması ve Türkiye'nin yaklaşımının sorulması üzerine, şu yanıtı verdi:

"Biz bu konuda son derece şeffaf ve netiz. O da şu; niye biz ilişkilerimizi bozuyoruz? Filistinliler öldürüldüğü için, soykırım olduğu için. Ticareti keserken de ne dedik? Ateşkes olup, insani yardımlar gidene kadar biz buna devam edeceğiz. Filistinlilerin öldürülmesi durursa, şartların iyileştirilmesine yönelik tedbirler geliştirilirse, Türkiye'de buna paralel olarak kararları yeniden gözden geçirir. Burada duruşumuz net. Biz tavır koyarken bir amaca matuf olarak bu tavrı koyduk. Bizim bir tepkimizdi bu. Çünkü senin yaptığın soykırıma biz elimizden gelen yöntemlerle karşı duruyoruz."

Bu tavrın uluslararası toplumda birçok şeyi tetiklediğini vurgulayan Fidan, söz konusu şartlarda olumlu yönde bir adım atılırsa Türkiye'nin de yeni olumlu bir adım atabileceğine dikkati çekti.

- "Gazze halkını denklem dışı bırakmaya çalışan bütün inisiyatiflere karşıyız"

Fidan, Gazze'nin yeniden imarı ve yönetimi konusunda Hamas'ın devre dışı bırakılmasına yönelik çabalar ve Türkiye'nin Gazze'nin yönetimi konusundaki yaklaşımına ilişkin, şunları kaydetti:

"Gazze halkını denklem dışı bırakmaya çalışan, ister yerleşim açısından ister yönetim açısından, bütün inisiyatiflere karşıyız. Şundan dolayı karşıyız tarafgirlik açısından değil, işin doğasına ters. Gazze'deki temel sorun ne? Bir çatışmadan dolayı insanların soykırıma tabi tutuluyor olması, 1,8 milyon insanın da ölümle pençeleşmesi. Hal böyleyken siz çatışmayı durdurmayacak, daha çok çatışmayı gündeme getirecek yeni teklifleri niye getirirsiniz? Kendi güvenlik endişelerinizi merkeze alıp başkasının güvenliğini hiçe sayan bir yaklaşım olmaz."

Hem İsrail'in hem Filistinlilerin güvenlik endişesini dikkate alan çözümlerin geliştirilmesi gerektiğini aktaran Fidan, "Tek taraflı dayatmalarla atılan bütün adımlar ileriye yönelik tekrar çatışma alanlarını açık bırakıyor. Bizim çatışmaların yaygınlaşmasını önleme konusundaki çabamız, tavrımız da hep de bu nedenden dolayı. Fakat burada şunu görüyoruz, gerçekten giderek, üzülerek dünyanın bir 'orman kanununa' doğru ilerlediğini görüyoruz. Kimsenin diğer tarafın neye ihtiyacı olduğunu düşünmeden 'ben yapıyorum çünkü güçlüyüm' felsefesini pratikte uygulamaya koyduğunu görüyorsunuz. Bu tabii kabul edilebilir bir şey değil." diye konuştu.

Fidan, birinci dereceden etki altında bulunan ve İsrail ile Filistin'le sınırı olan Mısır ve Ürdün’ün önemli iki kilit ülke olduğunu vurgulayarak, bu ülkelerle temaslarını sürdürdüklerini, her türlü diplomatik desteği verdiklerini ve her zaman yanlarında olduklarını ifade etti.

- "Batı Şeria ile Hamas arasında belli odaklar ulusal birliği istemiyor"

Fidan, diğer taraftan Filistinliler arası birlikteliğin sağlanmasının önemine dikkati çekerek, "Batı Şeria ile Gazze'deki Hamas arasında bir uzlaşmanın olması, Filistinli grupların bir araya gelip kendi sorunlarını kendilerinin çözebiliyor olması lazım. Ama maalesef orada da yıllardır gördüğümüz güç mücadelesinden dolayı belli odakların ulusal birliği istemediğini görüyoruz. Dışarıdan yapılan bazı dayatmaların Batı Şeria'daki yönetim nezdinde de işe yaradığını düşünüyoruz. 'Hamas'la siz ortak hükümet kurarsanız sizi şundan mahrum ederiz, şunu vermeyiz, bu olmaz, böyle olmaz' gibi birtakım konular var." ifadelerini kullandı.

Halkın bütün renklerini temsil eden Filistin partilerinin ortak bir çatı altında toplanıp meselelerini bir uzlaşmayla çözmesinin onlara destek veren Türkiye gibi ülkelerin de işini daha da kolay hale getirebileceğine işaret eden Fidan, burada da bir eksiklik bulunduğunu ve bunun da ayrı bir tartışma konusu olduğunu dile getirdi.

Fidan, bu eksikliği gidermek için belli bölge ülkelerinin ve Cezayir gibi bölge dışı ülkelerin Hamas ile El-Fetih'i uzlaştırmak için çok ciddi çabaları olduğunu hatırlatarak, bunun çok katmanlı bir durum olduğunu söyledi.

Gruplar arasındaki siyasal ihtilafların iç siyasetin bir yansıması veya tezahürü olduğunu ve bunun her yerde olabileceğini kaydeden Fidan, "Diğer taraftan Filistinlilere yönelik soykırımı, tehciri, izolasyonu devam ettirecek her türlü tedbire bizim karşı olmamız gerekiyor. Bu noktada yılmazdan, usanmadan çalışacağız." dedi.

(Sürecek)